e-İrsaliye
e-İrsaliye nedir? Ne işe yarar?

Kağıt sevk irsaliyesi olarak adlandırılan belge ile tam olarak aynı hukuki nitelikleri olan fakat dijital ortamda üretilen belgeye e-İrsaliye denir. e-İrsaliye alıcıya dijital ortamda gönderilir ve dijital ortamda saklanır. Standartları Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenmiş olan e-İrsaliye sayesinde alıcılar, malı teslim aldıktan sonra Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sistemi aracılığıyla kabul ya da ret yanıtı verebilirler.

e-İrsaliye uygulaması, kurumların mal hareketlerinin elektronik ortamda düzenli bir şekilde izlenebilmesi amacıyla, halihazırda kağıt ortamda düzenlenmekte olan “sevk irsaliyesi” belgesinin, elektronik belge olarak elektronik ortamda düzenlenmesi, alıcısına elektronik ortamda iletilmesi ve elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilmesini sağlar.

e-İrsaliyeyi kimler kullanabilir ve kimler düzenleyebilir?

e-Fatura sistemine dahil olan kullanıcılar e-İrsaliye sistemine de dahil olabilmektedir. 1 Ocak 2018 tarihi itibarıyla mükellefler tercih ettikleri takdirde gerekli başvuruları gerçekleştirerek e-İrsaliye uygulamasına geçiş yapabiliyorlar.

e-İrsaliye düzenlemesi gerekenler; malı taşıyan veya malı taşıttıranlardır. e-İrsaliyeyi malın alıcısı taşıyor veya taşıttırıyorsa düzenleyen taraf alıcı olur, malın satıcısı taşıyor veya taşıttırıyorsa düzenleyen taraf satıcı olur. Mallar mağazadan alındığında bile satıcının verdiği irsaliye geçerli olmaktadır.

Mükellefler, bilgi işlem sistemlerini Gelir İdaresi Başkanlığı sistemleriyle entegre ederek; www.efatura.gov.tr sitesinde bulunan Gelir İdaresi Başkanlığı portalı üzerinden; Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından izin almış özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerini kullanarak e-İrsaliyeye geçiş yapabilirler. Bununla birlikte, e-fatura sistemine kayıtlı mükellefler, e-İrsaliyeye geçerken e-fatura uygulaması için kullandıkları entegratörü kullanmak durumundalar.

Hangi firmaların e-İrsaliyeye geçiş yükümlülüğü bulunuyor?
509 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ne göre:

1. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle EPDK'dan lisans (bayilik lisansı dahil) alan mükellefler
2. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malların imal, inşa, ithalini ve ana bayi/distribütör şeklinde pazarlamasını gerçekleştiren mükellefler
3. 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu Kapsamında düzenlenen işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ve işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ile yaptıkları sözleşmeye istinaden maden üretim faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişi mükellefler
4. 4/4/2001 tarihli ve 4634 sayılı Şeker Kanununun 2 nci maddesinin (e) bendinde tanımına yer verilen şekerin, yarı beyaz şeker, rafine şeker, ham şeker ve kahverengi şeker olarak sınıflandırılan, pancar veya kamıştan üretlien kristallendirilmiş sakaroz ile nişasta kökenli izoglukoz, likid ya da kurutulmuş halde glukoz imalini gerçekleştiren mükellefler
5. e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerden demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükellefler
6. Tarım ve Orman Bakanlığınca gübre üretim ve tüketiminin kayıt altına alınmasına yönelik oluşturulan Gübre Takip Sistemi'ne kayıtlı kullanıcılar
7. e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan ve 2018 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 25 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler
8. 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Deriniği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticaretiyle iştigal eden mükellefler elektronik defter tutma ve e-İrsaliye uygulamasına geçmek zorundadır.

e-İrsaliye zorunluluğuna tabi olup, belirtilen tarihte geçmeyen mükelleflere Vergi Usul Kanununun ceza hükümleri tatbik olunacaktır.
e-İrsaliye uygulamasına ilişkin zorunluluklar hangileridir?

Malın sevki için e-İrsaliyenin fiili sevk gerçekleşmeden önce düzenlenmesi ve Gelir İdaresi Başkanlığı sistemine doğru bir şekilde gönderilmesi gerekir. Bununla birlikte, fiili sevk sürecinde, eğer e-İrsaliyenin elektronik biçimde gösterilmesi sağlanamıyorsa, araçta e-İrsaliyenin kağıt çıktısının bulunması zorunludur. Fakat kağıt çıktı üzerinde ıslak imza veya kaşe olması zorunluluk dahilinde değildir. Ayrıca alıcıya bu çıktıyı verme gibi bir zorunluluk da yoktur. Bu nedenle, alıcı da malları teslim aldıktan sonra böyle bir çıktıyı saklamak veya ibraz etmek zorunda değildir.

e-İrsaliyeden önce e-fatura düzenlendiği takdirde e-İrsaliye bu faturanın tarihini ve belge numarasını içermek zorundadır. Bunun yanında, e-İrsaliyede, irsaliyeyi sorgulamaya veya görüntülemeye yarayan karekod kullanılması zorunluluğu vardır. Ayrıca, e-fatura gibi e-İrsaliyenin de 10 yıl süresince saklanması gerekmektedir.

e-İrsaliye üzerinde olması gereken zorunlu bilgiler hangileridir?

e-İrsaliyenin düzenlenme tarihi ve belge numarasıyla birlikte e-İrsaliyeyi düzenleyenin adı, ticaret unvanı, adresi, vergi dairesi ve numarası e-İrsaliye üzerinde bulunmalıdır. Müşterinin adı, ticaret unvanı, eğer varsa vergi dairesi ve numarası, işyeri adresi ve eğer işyeri adresinden farklıysa teslimat adresi de e-İrsaliyenin içermesi gereken bilgilerdendir. Bunların dışında, taşınan malın cinsi, miktarı, fiilî sevk tarihi ile saat ve dakika olarak fiilî sevk zamanı da bulunması zorunlu olan bilgiler arasındadır. Mükellefler bu mecburi bilgilerin dışında isteğe bağlı olarak başka bilgiler de ekleyebilir. Örneğin, dorse şasi numarası, plaka, şoför bilgisi gibi bilgileri doldurmak tamamen mükelleflerin isteğine bağlıdır.

e-İrsaliyede yol denetimi nasıl olur?

e-İrsaliye uygulaması ile denetim memurları, sahip oldukları tabletler üzerinden irsaliyede bulunması mecburi olan karekodu veya barkodu okutarak e-İrsaliye bilgilerine ulaşabilir ve denetim yapabilirler.

Kimlere e-İrsaliye gönderilebilir?

e-İrsaliye kapalı bir sistem üzerinden çalıştığından dolayı sadece sistemde kayıtlı kişiler arasında e-İrsaliye gönderimi ve alımı yapılabilir. Yani, sisteme dahil olanlar alıcı e-İrsaliye mükellefi olduğu takdirde e-İrsaliye gönderebilir ve alabilir.

İrsaliye düzenleme zorunluluğuna sahip olmayan e-fatura uygulaması kullanıcıları ise kendilerine kesilen e-İrsaliyeyi görebilmek için bu uygulamaya tercihen dahil olur.

Taraflardan biri e-İrsaliye sistemine kayıtlıyken diğer taraf sisteme kayıtlı değilse, e-İrsaliye kullanıcısı olan taraf olmayan tarafa kağıt irsaliye düzenleyebilir.